Chắc hẳn bạn đã từng trải nghiệm khoảnh khắc nhắm mắt lại và không chỉ thấy một màn đêm đen kịt. Thay vào đó, những đốm sáng, vệt màu hoặc hoa văn kỳ lạ xuất hiện trước thị giác nội tại của bạn. Hiện tượng thú vị này khiến nhiều người đặt câu hỏi: khi nhắm mắt ta thấy màu gì và tại sao lại như vậy? Để hiểu rõ hơn về cách chúng ta cảm nhận và định nghĩa màu sắc, đặc biệt là những sắc thái cụ thể như màu silver là màu gì, chúng ta cần đi sâu vào cơ chế thị giác.
Phosphenes: Ánh sáng nội tại khi nhắm mắt
Hiện tượng màu sắc và ánh sáng mà chúng ta thấy khi nhắm mắt được gọi là phosphenes. Đây không phải là màu sắc thực tế do ánh sáng bên ngoài phản xạ vào mắt bạn, mà là những ảo ảnh thị giác được tạo ra từ bên trong hệ thống thị giác của bạn. Chúng xuất hiện do hoạt động tự phát của các tế bào thần kinh trong võng mạc hoặc vỏ não thị giác.
Phosphenes có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, từ những đốm sáng tĩnh, vệt màu chuyển động, đến các hoa văn hình học phức tạp. Chúng là bằng chứng cho thấy hệ thống thị giác của chúng ta luôn hoạt động, ngay cả khi không nhận được tín hiệu ánh sáng trực tiếp từ môi trường bên ngoài.
Tại sao chúng ta thấy màu sắc khi nhắm mắt?
Lý do chính khiến chúng ta thấy màu sắc hoặc ánh sáng khi nhắm mắt là do sự kích thích không đến từ ánh sáng bên ngoài. Võng mạc của mắt chứa các tế bào cảm quang (tế bào que và tế bào nón) chịu trách nhiệm chuyển đổi ánh sáng thành tín hiệu điện. Các tín hiệu này được truyền đến não thông qua dây thần kinh thị giác, nơi chúng được giải thích thành hình ảnh mà chúng ta nhìn thấy.
Tuy nhiên, các tế bào thần kinh trong hệ thống thị giác cũng có thể tạo ra tín hiệu điện một cách tự phát, hoặc phản ứng với các kích thích cơ học (như khi bạn dụi mắt) hoặc các tác động khác không phải ánh sáng. Khi những tín hiệu này được xử lý bởi não, chúng được hiểu là ánh sáng hoặc màu sắc, tạo ra hiện tượng phosphenes. Quá trình này hoàn toàn khác biệt với sự thay đổi màu sắc do phản ứng hóa học, chẳng hạn như việc tìm hiểu dung dịch bazơ làm quỳ tím chuyển sang màu gì.
Xem Thêm Bài Viết:- Cách Vẽ Xe Ô Tô Đơn Giản Nhất Cho Người Mới Bắt Đầu
- Khám Phá Tranh Vẽ Danh Lam Thắng Cảnh Việt Nam Đẹp Nhất
- Lỗ Đen Bí Ẩn Cạnh Cụm Camera Sau iPhone Là Gì? Giải Mã Công Dụng Ít Người Biết
- Khám phá cách vẽ ly trà sữa chân thực đến từng chi tiết
- Họa Sĩ Thành Chương Và Thanh Quý: Dòng Chảy Nghệ Thuật Cha Con Độc Đáo
Các loại màu sắc và hoa văn thường thấy
Những màu sắc bạn thấy khi nhắm mắt thường không phải là các màu sắc rõ ràng, sắc nét như khi bạn mở mắt nhìn thế giới. Chúng có xu hướng là các màu cơ bản như xanh dương, xanh lục, vàng, và cam, xuất hiện dưới dạng các đốm sáng lấp lánh, dải màu uốn lượn, hoặc các cấu trúc lưới, đường thẳng. Những “màu nội tại” này liên tục thay đổi và chuyển động, tạo nên một cảnh tượng thị giác độc đáo trong bóng tối. Điều này khác biệt hoàn toàn với việc lựa chọn màu sắc cho trang phục, ví dụ như thắc mắc quần màu xanh rêu phối với áo màu gì vốn dựa trên ánh sáng phản xạ từ bề mặt vải và cách các màu tương tác với nhau.
Sự xuất hiện của phosphenes là một lời nhắc nhở rằng trải nghiệm thị giác của chúng ta là kết quả của sự tương tác phức tạp giữa mắt và não bộ. Mặc dù chúng ta thường nghĩ màu sắc chỉ tồn tại khi có ánh sáng chiếu vào vật thể, nhưng hệ thống thần kinh của chúng ta có khả năng tạo ra những cảm giác thị giác ngay cả khi không có nguồn sáng bên ngoài.
Minh họa các hoa văn thị giác và màu sắc thấy khi nhắm mắt do phosphene
Yếu tố ảnh hưởng đến phosphenes
Cường độ và loại phosphenes có thể khác nhau tùy thuộc vào từng người và các yếu tố tác động. Một trong những cách phổ biến nhất để tạo ra phosphenes là ấn nhẹ hoặc dụi mắt. Áp lực cơ học này kích thích các tế bào thần kinh trong võng mạc, khiến chúng gửi tín hiệu đến não và tạo ra cảm giác ánh sáng hoặc màu sắc. Sự thay đổi áp lực đột ngột này tạo ra “ánh sáng áp lực”.
Ngoài ra, việc chuyển từ môi trường sáng sang tối đột ngột cũng có thể gây ra phosphenes khi mắt đang thích nghi. Một số tình trạng y tế như đau nửa đầu (migraine) cũng có thể gây ra phosphenes dưới dạng vệt sáng ngoằn ngoèo hoặc các hoa văn phức tạp xuất hiện trước khi cơn đau đầu bắt đầu (gọi là aura thị giác). Tốc độ xử lý tín hiệu thị giác của não bộ là cực kỳ nhanh, chỉ mất khoảng 1/10 giây để hình ảnh từ mắt được bộ não nhận biết và xử lý.
Trải nghiệm về phosphene có thể khác nhau ở mỗi người, tương tự như cách mỗi cá nhân có những cảm nhận riêng về màu sắc, hoặc thậm chí là niềm tin vào mối liên hệ giữa màu sắc và vận mệnh cá nhân, như khi quan tâm đến 2002 hợp màu gì 2025.
Hình ảnh ẩn dụ về ánh sáng nội tại hoặc hoạt động não bộ liên quan đến thị giác
Màu sắc nội tại và thế giới thị giác
Hiện tượng khi nhắm mắt ta thấy màu gì không chỉ là một sự tò mò khoa học mà còn cho thấy sự phong phú và phức tạp của trải nghiệm thị giác con người. Thế giới màu sắc mà chúng ta cảm nhận không chỉ giới hạn ở những gì ánh sáng bên ngoài mang lại, mà còn bao gồm cả “ánh sáng nội tại” được tạo ra bởi chính hệ thống thần kinh của chúng ta. Điều này mở ra một góc nhìn thú vị về cách não bộ diễn giải các tín hiệu và xây dựng nên thực tại thị giác của chúng ta. Giống như cách mỗi năm sinh được cho là hợp với những màu sắc khác nhau, tạo nên sự đa dạng trong lựa chọn cá nhân, ví dụ như tìm hiểu 1952 mệnh gì hợp màu gì, trải nghiệm phosphenes cũng là một phần độc đáo của thị giác ở mỗi người.
Hiện tượng khi nhắm mắt ta thấy màu gì tiết lộ phần nào về cơ chế hoạt động bên trong của hệ thống thị giác. Nó cho thấy rằng việc cảm nhận màu sắc và ánh sáng không chỉ đơn thuần là võng mạc tiếp nhận ánh sáng từ bên ngoài, mà còn là quá trình xử lý phức tạp của các tín hiệu thần kinh được não bộ diễn giải. Dù chỉ là những đốm sáng hay vệt màu thoáng qua, phosphenes là minh chứng cho sự hoạt động không ngừng nghỉ và khả năng kỳ diệu của bộ não trong việc tạo ra thế giới hình ảnh mà chúng ta trải nghiệm hàng ngày.
