Hội họa siêu thực là một trong những trào lưu nghệ thuật hấp dẫn và có ảnh hưởng nhất thế kỷ 20, mời gọi người xem bước vào một thế giới kỳ ảo, nơi logic thông thường bị đảo lộn và tiềm thức được giải phóng. Ra đời vào những năm 1920 tại Paris, Pháp, trường phái này không chỉ là một phong cách nghệ thuật mà còn là một cuộc cách mạng trong tư duy, khám phá những tầng sâu thẳm của tâm trí con người, những giấc mơ, ham muốn và nỗi sợ hãi ẩn giấu.
Nguồn gốc của hội họa siêu thực gắn liền với nhà thơ André Breton, người đã công bố “Tuyên ngôn Siêu thực” vào năm 1924. Chịu ảnh hưởng sâu sắc từ các lý thuyết phân tâm học của Sigmund Freud, Breton và các nghệ sĩ cùng chí hướng tin rằng thế giới vô thức chứa đựng một nguồn sáng tạo vô tận, thuần khiết hơn lý trí. Họ tìm cách khai thác nguồn năng lượng này thông qua các phương pháp tự động, ghi lại những hình ảnh và ý tưởng nảy sinh một cách ngẫu nhiên, không qua kiểm duyệt của ý thức. Hội họa siêu thực cũng kế thừa tinh thần nổi loạn và phá cách từ phong trào Dada, phản ứng lại sự phi lý của chiến tranh và xã hội đương thời.
Nguồn gốc hội họa siêu thực từ Paris những năm 1920 với hình ảnh André Breton và các nghệ sĩ tiên phong
Đặc điểm nổi bật nhất của hội họa siêu thực là sự kết hợp những yếu tố phi lý, những đối tượng không liên quan được đặt cạnh nhau trong một không gian bất thường, tạo nên những khung cảnh như trong mơ. Các họa sĩ siêu thực thường sử dụng kỹ thuật vẽ tỉ mỉ, chi tiết theo lối hiện thực cổ điển để miêu tả những hình ảnh hoàn toàn phi hiện thực, làm tăng thêm tính ám ảnh và gây sốc cho người xem. Màu sắc trong tranh siêu thực có thể rực rỡ hoặc u tối, tùy thuộc vào chủ đề và cảm xúc mà nghệ sĩ muốn truyền tải. Biểu tượng đóng vai trò quan trọng, mỗi vật thể, hình ảnh đều có thể mang nhiều tầng ý nghĩa, mời gọi sự diễn giải cá nhân từ người xem.
Đặc điểm tranh siêu thực với những hình ảnh kỳ ảo, phi lý, tượng trưng cho thế giới giấc mơ và vô thức
Trong số những tên tuổi lừng danh của hội họa siêu thực, Salvador Dalí (Tây Ban Nha) có lẽ là người nổi tiếng nhất với những tác phẩm như “Sự dai dẳng của ký ức” (The Persistence of Memory). Tranh của Dalí đầy ắp những hình ảnh ám ảnh, từ đồng hồ chảy mềm, những con voi chân dài khẳng khiu đến những cơ thể người bị biến dạng, tất cả được vẽ với kỹ thuật bậc thầy. René Magritte (Bỉ) lại thách thức nhận thức của người xem bằng những bức tranh đánh lừa thị giác và đặt câu hỏi về mối quan hệ giữa hình ảnh và thực tại, như trong tác phẩm “Sự phản bội của hình ảnh” (The Treachery of Images) với dòng chữ “Đây không phải là một cái tẩu” dưới hình vẽ một cái tẩu. Max Ernst (Đức/Pháp/Mỹ) là người tiên phong trong việc thử nghiệm các kỹ thuật mới như frottage (chà xát) và decalcomania (in hình) để tạo ra những kết cấu và hình ảnh bất ngờ. Joan Miró (Tây Ban Nha) lại đi theo hướng trừu tượng hơn với những hình khối hữu cơ, đường nét tự do và màu sắc rực rỡ, mang đậm tính biểu tượng và vui tươi.
Các nghệ sĩ siêu thực đã phát triển nhiều kỹ thuật độc đáo để giải phóng tiềm thức và tạo ra những tác phẩm ngẫu hứng. “Vẽ tự động” (automatism) là một phương pháp quan trọng, cho phép bàn tay di chuyển tự do trên toan vẽ mà không có sự can thiệp của ý thức. Kỹ thuật “frottage” của Max Ernst liên quan đến việc đặt giấy lên một bề mặt có kết cấu (như gỗ, lá cây) và chà bút chì hoặc sơn lên để ghi lại dấu vết. “Decalcomania” là kỹ thuật ép sơn giữa hai bề mặt rồi tách ra để tạo hiệu ứng bất ngờ. “Collage” (cắt dán) và “assemblage” (lắp ráp) cũng được sử dụng rộng rãi, kết hợp các vật liệu và hình ảnh khác nhau để tạo ra những bố cục mới lạ và đầy ý nghĩa ẩn dụ.
Xem Thêm Bài Viết:- Khám Phá Cách Vẽ Cá Voi Xanh Chi Tiết Và Đơn Giản Nhất
- Khoảnh khắc sáng tạo: Vẻ đẹp từ hình ảnh hoạ sĩ đang vẽ tranh
- Sắc Màu Đờm Màu Gỉ Sắt Trong Hội Họa
- Khám Phá Hiệu Ứng Tranh Vẽ Trong Photoshop Độc Đáo
- Tổng Hợp Hình Gái Xinh Đeo Mắt Kính Đa Dạng Phong Cách
Mặc dù thời kỳ hoàng kim của hội họa siêu thực đã qua, di sản của nó vẫn tiếp tục ảnh hưởng mạnh mẽ đến nghệ thuật đương đại, điện ảnh, văn học và thiết kế. Nó đã mở ra những cánh cửa mới cho sự biểu đạt nghệ thuật, khuyến khích các nghệ sĩ khám phá những khía cạnh sâu kín nhất của tâm hồn con người và thách thức những quy ước thông thường về thực tại. Sức hấp dẫn của hội họa siêu thực nằm ở khả năng khơi gợi trí tưởng tượng, chạm đến những nỗi niềm và ước mơ phổ quát, khiến người xem phải dừng lại, suy ngẫm và tự đặt câu hỏi về thế giới xung quanh cũng như chính bản thân mình.
