Giao thừa là thời khắc linh thiêng và đặc biệt nhất trong văn hóa Tết cổ truyền của người Việt, đánh dấu sự chuyển mình của đất trời từ năm cũ sang năm mới. Đây không chỉ là cột mốc thời gian mà còn là khoảnh khắc thiêng liêng của sự đoàn viên, sum họp, tiễn biệt những điều không may mắn của năm qua và chào đón một khởi đầu mới tràn đầy hy vọng. Để hiểu rõ hơn về ý nghĩa sâu sắc cũng như những phong tục đặc sắc trong đêm Giao Thừa, chúng ta hãy cùng khám phá qua bài viết này.
Giao Thừa Là Gì?
Giao thừa, hay còn gọi là Trừ tịch, là thời khắc chuyển giao chính xác từ giây phút cuối cùng của năm cũ sang giây phút đầu tiên của năm mới. Theo lịch Âm, đây là lúc 0 giờ 0 phút 0 giây của ngày mùng 1 Tết Nguyên Đán. Thời điểm này mang ý nghĩa vô cùng quan trọng, được quan niệm là lúc trời đất giao hòa, âm dương hòa hợp, vạn vật bừng tỉnh, sẵn sàng đón nhận nguồn năng lượng mới.
Trong năm có hai loại Giao Thừa chính:
- Giao thừa Dương lịch: Diễn ra vào đêm ngày 31 tháng 12 hàng năm, đánh dấu sự kết thúc của năm Dương lịch và bắt đầu năm mới theo lịch quốc tế. Đây thường là dịp để mọi người quây quần đón chào bằng những bữa tiệc, pháo hoa rực rỡ.
- Giao thừa Âm lịch: Là thời khắc chuyển giao từ ngày 30 tháng Chạp (hoặc ngày 29 tháng Chạp nếu là tháng thiếu) sang ngày mùng 1 tháng Giêng Âm lịch. Đây mới chính là Giao Thừa thực sự trong văn hóa Tết Nguyên Đán của Việt Nam, gắn liền với những nghi lễ và phong tục cổ truyền sâu sắc.
Ý Nghĩa Sâu Sắc Của Đêm Giao Thừa
Đêm Giao Thừa hàm chứa nhiều tầng ý nghĩa văn hóa và tâm linh sâu sắc đối với người Việt:
- Thời khắc đoàn viên, sum họp: Dù đi đâu xa, hầu hết người Việt đều cố gắng trở về nhà trước Giao Thừa để được quây quần bên gia đình. Đây là dịp để con cháu thể hiện lòng hiếu thảo, báo hiếu ông bà cha mẹ, cùng nhau chia sẻ những câu chuyện, khép lại một năm và chào đón năm mới trong không khí ấm áp, trọn vẹn.
- Tiễn biệt năm cũ, chào đón năm mới: Giao Thừa là khoảnh khắc để mọi người nhìn lại chặng đường đã qua, bỏ lại những buồn vui, khó khăn, xui xẻo của năm cũ và sẵn sàng mở lòng đón nhận những điều tốt lành, may mắn, thành công trong năm mới. Nó tượng trưng cho sự tái sinh, một khởi đầu mới đầy hy vọng.
- Giao hòa Trời – Đất – Con Người: Theo quan niệm dân gian, Giao Thừa là lúc các vị thần cai quản năm cũ bàn giao công việc cho các vị thần cai quản năm mới. Trời đất hòa hợp, tạo ra một luồng sinh khí mới. Con người thực hiện các nghi lễ để kết nối với thế giới tâm linh, cầu mong sự phù hộ, bình an.
Các Phong Tục Đón Giao Thừa Đặc Sắc Của Người Việt
Để đón mừng thời khắc chuyển giao thiêng liêng này, người Việt có rất nhiều phong tục truyền thống đặc sắc, mỗi phong tục đều mang một ý nghĩa riêng:
Xem Thêm Bài Viết:- Bí Quyết Cách Vẽ Anime Nữ Mặc Kimono Cực Chuẩn
- Khám phá vẻ đẹp qua hình ảnh thư viện
- Daesang Là Gì? Giải Thưởng Cao Quý Nhất Làng Giải Trí Hàn Quốc
- Index Là Gì? Tầm Quan Trọng Và Cách Tăng Tốc Độ Google Index Website
- Khám Phá Cách Vẽ Siêu Nhân Điện Quang Đầy Ấn Tượng
1. Bữa Cơm Tất Niên
Bữa cơm Tất Niên được tổ chức vào chiều hoặc tối ngày 30 tháng Chạp (hoặc 29 nếu tháng thiếu). Đây là bữa cơm cuối cùng của năm cũ, là dịp để các thành viên trong gia đình, dù đi xa cách mấy cũng cố gắng về tụ họp. Mâm cơm Tất Niên thường thịnh soạn với những món ăn truyền thống, thể hiện sự đủ đầy và lòng biết ơn tổ tiên. Cả nhà cùng quây quần bên mâm cơm, chia sẻ chuyện vui buồn, chuẩn bị tâm thế đón năm mới.
Bữa cơm Tất Niên không chỉ là bữa ăn, mà còn là biểu tượng của sự đoàn kết, gắn bó, là lúc để con cháu tưởng nhớ công ơn ông bà tổ tiên, chuẩn bị cho nghi thức cúng Giao Thừa sắp tới.
2. Cúng Giao Thừa
Nghi thức cúng Giao Thừa là một trong những phong tục quan trọng và thiêng liêng nhất. Lễ cúng thường diễn ra vào chính xác thời khắc Giao Thừa (0h00 ngày mùng 1 Tết). Người Việt thường chuẩn bị hai mâm cúng:
- Cúng ngoài trời: Dành cho các quan Hành khiển (vị thần cai quản năm cũ) và quan Hành khiển (vị thần cai quản năm mới) cùng các vị thần khác trên trời. Mâm cúng thường đơn giản hơn, đặt trước cửa nhà hoặc giữa sân.
- Cúng trong nhà: Dành cho tổ tiên và các vị Thần cai quản trong nhà (Thổ Công, Thần Tài…). Mâm cúng này cầu mong gia tiên và chư vị thần linh phù hộ cho gia đình một năm mới an khang, thịnh vượng.
Nghi thức cúng Giao Thừa mang ý nghĩa “tống cựu nghênh tân”, tiễn đưa những điều cũ kỹ, không may mắn và chào đón những điều tốt đẹp, tài lộc, bình an đến với gia đình trong năm mới.
3. Xông Đất (Xông Nhà)
Phong tục xông đất diễn ra ngay sau thời khắc Giao Thừa, khi người đầu tiên bước vào nhà (sau gia chủ) được coi là người xông đất. Người này được tin là sẽ mang đến vận may hoặc rủi ro cho cả gia đình trong năm mới. Vì vậy, gia chủ thường mời hoặc chọn những người hợp tuổi, tính cách vui vẻ, thành công, đạo đức tốt để xông đất với mong muốn nhận được năng lượng tích cực và may mắn cho cả năm. Thời gian xông đất thường diễn ra rất nhanh chóng.
4. Xuất Hành Đầu Năm
Xuất hành là việc ra khỏi nhà lần đầu tiên trong năm mới. Người Việt thường chọn ngày, giờ và hướng xuất hành hợp với tuổi của mình để cầu mong một năm mới thuận lợi, mọi việc hanh thông. Đi xuất hành có thể là đi thăm hỏi họ hàng, bạn bè, đi lễ chùa cầu may hoặc chỉ đơn giản là đi dạo quanh nhà rồi quay về.
5. Hái Lộc Đầu Xuân
Sau khi xuất hành hoặc đi lễ chùa, nhiều người có phong tục hái một cành lộc nhỏ mang về nhà. Cành lộc tượng trưng cho sự sinh sôi, nảy nở, tài lộc và may mắn. Cành lộc được mang về thường cắm ở bàn thờ gia tiên hoặc cửa chính với mong muốn rước tài lộc vào nhà. Phong tục này thể hiện ước mong về một năm mới sung túc, phát triển.
6. Đi Lễ Chùa, Đền, Miếu Đầu Năm
Nhiều gia đình Việt Nam có thói quen đi lễ chùa, đền, miếu ngay sau thời khắc Giao Thừa hoặc vào sáng sớm ngày mùng 1 Tết. Việc này nhằm thể hiện lòng thành kính với Phật, Thánh, ông bà tổ tiên, cầu mong một năm mới bình an, sức khỏe, may mắn cho bản thân và gia đình. Đây cũng là dịp để tìm thấy sự tĩnh tâm, gạt bỏ những lo toan của năm cũ.
7. Mua Muối Đêm Giao Thừa
“Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi” là câu nói cửa miệng của người Việt. Mua muối vào đêm Giao Thừa hoặc sáng mùng 1 Tết là phong tục phổ biến, đặc biệt ở miền Bắc. Muối tượng trưng cho sự mặn mà, đậm đà, bền vững trong các mối quan hệ và cuộc sống. Mua muối đầu năm còn được xem là để cầu mong sự gắn kết, hòa thuận trong gia đình và xua đuổi tà ma.
8. Chúc Tết Và Lì Xì (Mừng Tuổi)
Bắt đầu từ thời khắc Giao Thừa, việc chúc Tết và lì xì diễn ra sôi nổi. Con cháu chúc Tết ông bà, cha mẹ để bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn. Người lớn chúc Tết con cháu, anh em, bạn bè, hàng xóm với những lời chúc tốt đẹp về sức khỏe, thành công, may mắn. Phong tục lì xì (mừng tuổi) là việc người lớn đặt tiền mới vào phong bao đỏ và tặng cho trẻ nhỏ hoặc người già kèm theo lời chúc.
Tiền lì xì không quan trọng ở giá trị vật chất mà ở ý nghĩa tinh thần: cầu chúc cho người nhận một năm mới phát tài, phát lộc, sức khỏe dồi dào, học hành giỏi giang (với trẻ nhỏ) hoặc sống lâu trăm tuổi (với người già).
Những Điều Kiêng Kỵ Vào Đêm Giao Thừa
Để đảm bảo một năm mới thuận lợi, may mắn, người Việt thường kiêng kỵ một số điều vào đêm Giao Thừa:
- Kiêng nói lời xui xẻo, cãi vã, to tiếng: Đêm Giao Thừa là thời điểm thiêng liêng, cần giữ không khí vui vẻ, hòa thuận, tránh những lời nói gở, mắng mỏ hay tranh cãi để không mang điềm xấu vào năm mới.
- Hạn chế làm rơi vỡ đồ đạc: Việc làm vỡ bát đĩa, gương hay các vật dụng khác trong đêm Giao Thừa được coi là điềm báo sự chia ly, đứt gãy, không may mắn.
- Tránh quét nhà hoặc hót rác: Quan niệm dân gian cho rằng quét nhà vào đêm Giao Thừa hoặc những ngày đầu năm sẽ quét đi tài lộc, may mắn ra khỏi nhà.
- Không soi gương vào chính xác thời khắc Giao Thừa: Một số người kiêng kỵ soi gương vào lúc 0 giờ Giao Thừa vì cho rằng có thể nhìn thấy những điều không tốt lành hoặc mang lại vận rủi.
- Kiêng cho lửa hoặc nước: Lửa và nước tượng trưng cho tài lộc. Việc cho lửa (diêm, bật lửa) hoặc cho nước vào đêm Giao Thừa được cho là cho đi sự may mắn, tài lộc của gia đình.
- Tránh mặc quần áo màu đen hoặc trắng: Đây là những màu sắc tang tóc, không phù hợp với không khí vui tươi, hy vọng của ngày Tết và đêm Giao Thừa.
Giao Thừa là một phần không thể thiếu trong bức tranh văn hóa Tết Nguyên Đán của Việt Nam. Nó không chỉ là sự chuyển tiếp về mặt thời gian mà còn là sự kết nối sâu sắc giữa quá khứ, hiện tại và tương lai, giữa thế giới thực tại và thế giới tâm linh, và đặc biệt là giữa các thành viên trong gia đình. Việc hiểu và gìn giữ những phong tục, ý nghĩa của đêm Giao Thừa giúp chúng ta trân trọng hơn những giá trị văn hóa truyền thống và đón một năm mới thật ý nghĩa, tràn đầy niềm vui và hạnh phúc.
