CPU (Central Processing Unit) hay còn gọi là bộ vi xử lý trung tâm, là một trong những thành phần cốt lõi và quan trọng nhất của bất kỳ hệ thống máy tính nào, từ PC, laptop cho đến smartphone hay server. Được ví như ‘bộ não’ của máy tính, CPU chịu trách nhiệm thực hiện mọi phép tính, xử lý dữ liệu và điều phối hoạt động của các linh kiện khác. Hiểu rõ về CPU là gì, cấu tạo, chức năng và các thuật ngữ liên quan sẽ giúp bạn lựa chọn và sử dụng máy tính hiệu quả hơn.
I. CPU Là Viết Tắt Của Từ Gì?
CPU là viết tắt của Central Processing Unit. Dịch sang tiếng Việt, đây là Bộ Xử Lý Trung Tâm. Đây là chip xử lý chính, thực hiện các lệnh từ phần mềm và phần cứng.
Vậy bạn đã biết CPU laptop là gì, CPU bao gồm những gì chưa? Nếu chưa thì hãy cùng theo dõi tiếp câu trả lời trong phần nội dung dưới đây!
II. CPU Trong Máy Tính Là Gì? Cấu Tạo Và Chức Năng
Trong một chiếc máy tính, CPU đóng vai trò là trung tâm điều khiển và xử lý mọi thông tin. Nó nhận dữ liệu đầu vào, thực hiện các phép tính phức tạp, xử lý các lệnh và gửi kết quả đến các bộ phận khác. Mọi tác vụ bạn thực hiện trên máy tính, từ mở ứng dụng, lướt web cho đến chơi game đồ họa cao, đều cần đến sức mạnh xử lý của CPU.
Chip CPU máy tính – Bộ vi xử lý trung tâm của hệ thống
- Khơi Nguồn Sáng Tạo Với Vẽ Tranh Thiếu Nhi Đơn Giản
- Cacl2 Có Kết Tủa Màu Gì? Khám Phá Sắc Trắng Trong Hóa Học
- Màu Xanh Bạc Hà Phối Với Màu Gì Tạo Nên Vẻ Đẹp Thanh Khiết
- Xantares Là Ai? Tìm Hiểu Về “Thánh Peek” CSGO Và Kỹ Năng “Xantares Peek”
- Trường Đại Học Kiến Trúc Tiếng Anh Là Gì Giải Đáp Chi Tiết
Nhiều người nhầm lẫn CPU là bộ nhớ. Tuy nhiên, CPU là chip vi xử lý, thực hiện tính toán. Bộ nhớ chính của máy tính là RAM (bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên) và các thiết bị lưu trữ như ổ cứng SSD/HDD.
Về cấu tạo, một CPU cơ bản bao gồm hai khối chính:
- CU (Control Unit): Khối điều khiển này chịu trách nhiệm điều phối các hoạt động của CPU và toàn bộ hệ thống máy tính. Nó lấy lệnh từ bộ nhớ, giải mã chúng và gửi tín hiệu điều khiển đến các bộ phận khác để thực hiện lệnh.
- ALU (Arithmetic Logic Unit): Khối tính toán logic và số học thực hiện các phép toán số học (cộng, trừ, nhân, chia) và các phép toán logic (AND, OR, NOT). Kết quả từ ALU được gửi đến bộ nhớ hoặc thanh ghi để xử lý tiếp.
Hình ảnh cận cảnh cấu tạo bên trong của chip CPU với các bóng bán dẫn và mạch điện
III. Các Thuật Ngữ Liên Quan Đến CPU
Khi tìm hiểu về CPU máy tính, bạn sẽ thường gặp một số thuật ngữ kỹ thuật. Dưới đây là giải thích chi tiết về ý nghĩa của chúng:
Tốc Độ Xung Nhịp (Clock Speed)
Tốc độ xung nhịp, hay còn gọi là tần số xử lý của CPU, được đo bằng đơn vị GHz (Gigahertz). Nó biểu thị số chu kỳ xử lý mà CPU có thể thực hiện trong mỗi giây. Xung nhịp càng cao, CPU càng có khả năng xử lý nhanh hơn các tác vụ đơn lẻ. CPU GHz chính là đơn vị đo lường tốc độ này.
Biểu đồ hoặc thông số hiển thị tốc độ xử lý xung nhịp của CPU, đo bằng GHz
Ép Xung CPU (Overclocking)
Ép xung là quá trình điều chỉnh các thiết lập của CPU để nó hoạt động ở tốc độ xung nhịp cao hơn mức nhà sản xuất quy định ban đầu. Mục đích là tăng hiệu năng xử lý, nhưng đi kèm với rủi ro về nhiệt độ, độ ổn định và tuổi thọ của chip.
CPU Usage
CPU Usage (Mức sử dụng CPU) là chỉ số hiển thị tỷ lệ phần trăm công suất của CPU đang được sử dụng tại một thời điểm nhất định. Chỉ số này phản ánh mức độ tải công việc của bộ xử lý. CPU usage cao liên tục (gần 100%) có thể cho thấy hệ thống đang bị quá tải hoặc có ứng dụng tiêu tốn nhiều tài nguyên, dẫn đến giảm hiệu suất tổng thể.
Socket CPU
Socket CPU là giao diện vật lý trên bo mạch chủ, nơi CPU được gắn vào. Nó bao gồm hàng ngàn chân tiếp xúc (hoặc pad) để kết nối CPU với bo mạch chủ, cho phép truyền dữ liệu và năng lượng. Mỗi dòng CPU thường sử dụng một loại socket cụ thể, do đó, việc lựa chọn bo mạch chủ có socket tương thích là cực kỳ quan trọng khi xây dựng hoặc nâng cấp máy tính.
Giao diện Socket CPU trên bo mạch chủ dùng để kết nối chip xử lý
CPU Tray vs. Box
CPU Box là phiên bản bán lẻ đầy đủ, thường đi kèm hộp đựng, sách hướng dẫn và quạt tản nhiệt tiêu chuẩn của nhà sản xuất. CPU Tray là phiên bản được bán số lượng lớn cho các nhà lắp ráp hệ thống (OEM), không có hộp riêng và thường không kèm quạt, vì các OEM có thể sử dụng giải pháp tản nhiệt riêng phù hợp với thiết kế của họ. Chất lượng chip Tray và Box là tương đương.
Các chip CPU phiên bản Tray được đóng gói số lượng lớn, không kèm hộp và quạt tản nhiệt
Các Dòng CPU Phổ Biến (Intel/AMD)
Bên cạnh các thuật ngữ kỹ thuật, người dùng còn thường gặp tên các dòng CPU cụ thể. Ví dụ, Intel có các dòng phổ thông như Celeron, Pentium (cho các tác vụ cơ bản) và Core i Series (i3, i5, i7, i9 cho hiệu năng từ trung bình đến cao cấp). AMD có các dòng Athlon, Ryzen (Ryzen 3, 5, 7, 9 cạnh tranh trực tiếp với Core i) và Threadripper (cho máy trạm hiệu năng cao). CPU Celeron và CPU Xeon (của Intel, thường dùng cho máy chủ/máy trạm) là các ví dụ về tên dòng chip.
CPU AMD là gì?
CPU AMD là chip vi xử lý được sản xuất bởi Advanced Micro Devices (AMD), một trong hai nhà sản xuất CPU lớn nhất thế giới. AMD cũng sản xuất card đồ họa (GPU) và tích hợp chúng vào một số dòng CPU nhất định (ví dụ Ryzen G). CPU Ryzen là dòng chip CPU phổ thông rất thành công của AMD.
Delid CPU
Delid CPU là hành động tháo nắp kim loại (IHS – Integrated Heat Spreader) của CPU để thay thế chất liệu truyền nhiệt bên dưới bằng loại hiệu quả hơn, thường nhằm cải thiện khả năng tản nhiệt khi ép xung mạnh. Tuy nhiên, thao tác này rất rủi ro, có thể làm hỏng CPU và mất bảo hành.
Thao tác tháo nắp kim loại (IHS) trên chip CPU, còn gọi là Delid CPU
IV. Các Hãng Sản Xuất CPU Nổi Tiếng Nhất Trên Thế Giới
Thị trường CPU máy tính cá nhân hiện nay chủ yếu do hai ông lớn thống trị: Intel và AMD. Cuộc cạnh tranh giữa hai hãng này đã thúc đẩy sự phát triển công nghệ và mang đến nhiều lựa chọn đa dạng cho người dùng.
CPU Intel
Intel Corporation là nhà sản xuất bán dẫn hàng đầu thế giới, với lịch sử lâu đời và vị thế dẫn đầu trong nhiều thập kỷ. Các dòng CPU Intel Core i (i3, i5, i7, i9) rất phổ biến trên laptop và PC, được biết đến với hiệu năng mạnh mẽ và hiệu quả năng lượng. Intel cũng sản xuất các dòng Celeron, Pentium cho phân khúc phổ thông và Xeon cho máy chủ/máy trạm.
Một mẫu chip CPU của hãng sản xuất Intel
CPU AMD
Advanced Micro Devices (AMD) là đối thủ cạnh tranh chính của Intel. Trong những năm gần đây, AMD đã tạo ra cú đột phá lớn với dòng CPU Ryzen, cạnh tranh sòng phẳng về hiệu năng và giá cả với Intel Core i Series. AMD cũng nổi tiếng với việc tích hợp card đồ họa (GPU) mạnh mẽ vào CPU (dòng Ryzen G) và sản xuất CPU Threadripper hiệu năng cực cao.
