Khi bắt đầu một công việc mới và ký kết hợp đồng lao động, một trong những điều khoản quan trọng nhất mà người lao động quan tâm chính là mức lương và hình thức chi trả. Trên thị trường lao động hiện nay, hai hình thức trả lương phổ biến nhất là lương Gross và lương Net. Việc hiểu rõ bản chất, ưu nhược điểm của từng loại lương sẽ giúp người lao động đưa ra lựa chọn tốt nhất, đảm bảo quyền lợi của mình.
I. Lương Gross là gì? Lương Net là gì?
Để phân biệt rõ ràng hai khái niệm này, chúng ta cùng tìm hiểu định nghĩa cụ thể của từng loại lương.
1. Khái niệm lương Gross
Lương Gross là tổng thu nhập mà người lao động nhận được mỗi tháng theo thỏa thuận trong hợp đồng lao động, trước khi khấu trừ các khoản đóng bảo hiểm bắt buộc (Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm thất nghiệp) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN) theo quy định của pháp luật.
Nói cách khác, lương Gross bao gồm cả lương cơ bản, các khoản phụ cấp, trợ cấp, hoa hồng (nếu có) và toàn bộ phần tiền đóng bảo hiểm, thuế TNCN mà người lao động phải chịu trách nhiệm đóng. Khi nhận lương Gross, người lao động sẽ cần trích ra một phần để thực hiện các nghĩa vụ về bảo hiểm và thuế. Do đó, số tiền thực tế nhận về tay (lương Net) sẽ thấp hơn mức lương Gross ban đầu.
2. Khái niệm lương Net
Lương Net là khoản tiền thực tế mà người lao động nhận được sau khi người sử dụng lao động đã trừ đi tất cả các khoản đóng bảo hiểm bắt buộc (BHXH, BHYT, BHTN) và thuế thu nhập cá nhân (nếu có) trực tiếp từ lương Gross trước khi chi trả.
Xem Thêm Bài Viết:- Đỏ + Tím Ra Màu Gì: Giải Mã Sắc Độ Cuốn Hút
- Contact Poster iOS 17: Cá Nhân Hóa Màn Hình Cuộc Gọi & Hướng Dẫn Tạo Áp Phích Liên Hệ Trên iPhone
- Vé Máy Bay Khứ Hồi: Khái Niệm, Lợi Ích, Cách Đặt Và Sử Dụng Hiệu Quả
- Khơi Nguồn Sáng Tạo Với Vẽ Tranh Ước Mơ Của Em Đơn Giản
- Cách Vẽ Tàu Vũ Trụ Đơn Giản Cho Người Mới Bắt Đầu
Đây chính là số tiền “cầm tay” mà người lao động có thể sử dụng sau khi nhận lương. Với hình thức lương Net, người sử dụng lao động thường là bên tính toán và thực hiện nghĩa vụ nộp các khoản bảo hiểm và thuế thay cho người lao động dựa trên thỏa thuận.
Hình minh họa sự khác biệt giữa lương Gross và lương Net trong thu nhập
II. Phân biệt chi tiết lương Gross và lương Net
Sự khác biệt giữa lương Gross và Net không chỉ nằm ở định nghĩa mà còn thể hiện rõ ở nhiều khía cạnh khác nhau, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi và trách nhiệm của người lao động. Bảng so sánh dưới đây sẽ giúp bạn thấy rõ điều này:
| Nội dung | Lương Gross | Lương Net |
|---|---|---|
| Định nghĩa | Tổng thu nhập trước khi trừ bảo hiểm và thuế TNCN | Khoản tiền thực nhận sau khi đã trừ bảo hiểm và thuế TNCN |
| Thành phần | Lương cơ bản + Phụ cấp/Trợ cấp + Hoa hồng + BHXH + BHYT + BHTN + Thuế TNCN (nếu có) | Lương Gross – (BHXH + BHYT + BHTN + Thuế TNCN nếu có) |
| Trách nhiệm đóng | Người lao động phải tự trích từ lương Gross để đóng bảo hiểm và thuế (hoặc ủy quyền cho công ty) | Người sử dụng lao động thường trừ và nộp thay người lao động |
| Cơ sở tính toán | Là căn cứ để tính các khoản đóng bảo hiểm, thuế TNCN và một số chế độ khác | Là số tiền thực tế người lao động nhận được |
| Đối tượng ưa chuộng | Thường được khuyến khích cho người lao động | Có thể được doanh nghiệp lựa chọn để đơn giản hóa thủ tục chi trả cho nhân viên |
| Ưu điểm | Giúp người lao động nắm rõ tổng thu nhập, chủ động tính toán các khoản đóng và theo dõi quyền lợi bảo hiểm, thuế. Các chế độ bảo hiểm (thai sản, thất nghiệp…) thường dựa trên lương Gross. | Người lao động nhận đúng số tiền thỏa thuận, không phải lo tính toán hay thủ tục nộp bảo hiểm, thuế. |
| Nhược điểm | Người lao động cần tự tính toán hoặc kiểm tra kỹ lưỡng để đảm bảo các khoản trích đúng quy định. | Doanh nghiệp có thể đóng bảo hiểm cho người lao động dựa trên một mức lương (thường là lương cơ bản) thấp hơn nhiều so với lương Net thực nhận để giảm chi phí, ảnh hưởng đến quyền lợi lâu dài của người lao động. |
Hình ảnh so sánh trực quan mức lương Gross và mức lương Net sau khi trừ các khoản
III. Cách tính mức thu nhập lương Gross và Net đúng chuẩn
Để hiểu rõ hơn về hai loại lương này, việc nắm vững công thức tính là rất quan trọng.
1. Công thức tính lương Gross
Từ định nghĩa, chúng ta có thể suy ra mối quan hệ giữa lương Gross và lương Net:
Tổng Lương Gross = Lương Net + Tổng các khoản khấu trừ bắt buộc
Trong đó, tổng các khoản khấu trừ bắt buộc bao gồm: BHXH (8%) + BHYT (1.5%) + BHTN (1%) + Thuế TNCN (nếu có). Tỷ lệ bảo hiểm trên đây là tỷ lệ người lao động phải đóng trên tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội. Mức tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội thường được tính dựa trên lương hoặc phụ cấp ghi trong hợp đồng lao động.
2. Công thức tính lương Net
Công thức tính lương Net là công thức ngược lại của lương Gross:
Lương Net = Lương Gross – Tổng các khoản khấu trừ bắt buộc
Hay chi tiết hơn:
Lương Net = Lương Gross – (BHXH + BHYT + BHTN) – Thuế TNCN (nếu có)
Các tỷ lệ bảo hiểm áp dụng theo quy định hiện hành cho phần trách nhiệm của người lao động. Cần lưu ý rằng mức đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp của người lao động và người sử dụng lao động là khác nhau.
3. Cách tính thuế Thu nhập cá nhân (TNCN)
Thuế TNCN được tính dựa trên thu nhập tính thuế sau khi đã trừ đi các khoản giảm trừ. Công thức chung là:
Thuế TNCN = (Tổng thu nhập – Các khoản miễn thuế – Các khoản giảm trừ) x Thuế suất
Các khoản giảm trừ theo quy định pháp luật về thuế TNCN bao gồm:
- Giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế. Theo quy định hiện hành, mức giảm trừ cho bản thân là 11 triệu đồng/tháng (132 triệu đồng/năm).
- Giảm trừ gia cảnh cho mỗi người phụ thuộc đủ điều kiện. Theo quy định hiện hành, mức giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc là 4.4 triệu đồng/tháng.
- Các khoản đóng bảo hiểm bắt buộc (BHXH, BHYT, BHTN) và quỹ hưu trí tự nguyện (nếu có).
- Các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo, khuyến học theo quy định.
Sau khi xác định được thu nhập tính thuế, áp dụng biểu thuế lũy tiến từng phần để tính số thuế TNCN phải nộp.
Hình ảnh minh họa công thức và cách tính lương Gross và lương Net chính xác
4. Ví dụ minh họa cách tính lương Gross sang Net
Để làm rõ hơn, chúng ta cùng xem xét một ví dụ cụ thể:
Ví dụ: Anh A làm việc tại một công ty với mức lương Gross là 25.000.000 đồng/tháng. Anh A có 1 người phụ thuộc đủ điều kiện giảm trừ gia cảnh. Giả định tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội của anh A là 20.000.000 đồng (theo ví dụ gốc, có thể khác lương Gross thực tế).
-
Các khoản đóng bảo hiểm bắt buộc của người lao động (tính trên 20.000.000 đồng):
- BHXH (8%): 20.000.000 x 8% = 1.600.000 đồng (Lưu ý: ví dụ gốc dùng 25tr, ra 2tr; stick to example logic)
- BHYT (1.5%): 20.000.000 x 1.5% = 300.000 đồng (Lưu ý: ví dụ gốc dùng 20tr, ra 375k; stick to example logic)
- BHTN (1%): 20.000.000 x 1% = 200.000 đồng (Lưu ý: ví dụ gốc dùng 20tr, ra 250k; stick to example logic)
Tổng các khoản bảo hiểm bắt buộc theo ví dụ gốc (dùng trong tính thuế): 2.100.000 đồng.
(Lưu ý: Tổng thực tế các khoản bảo hiểm tính theo ví dụ gốc là 2.625.000 đồng, nhưng ví dụ dùng 2.1tr cho giảm trừ thuế. Chúng ta sẽ theo logic ví dụ gốc) -
Các khoản giảm trừ của anh A:
- Bản thân: 11.000.000 đồng
- 1 người phụ thuộc: 4.400.000 đồng
- Các khoản đóng bảo hiểm bắt buộc (theo số dùng trong tính thuế của ví dụ gốc): 2.100.000 đồng
-
Thu nhập tính thuế TNCN của anh A:
Thu nhập tính thuế = Lương Gross – Giảm trừ bản thân – Giảm trừ người phụ thuộc – Khoản đóng bảo hiểm bắt buộc
Thu nhập tính thuế = 25.000.000 – 11.000.000 – 4.400.000 – 2.100.000 = 7.500.000 đồng -
Tính thuế TNCN theo biểu lũy tiến từng phần:
Với thu nhập tính thuế 7.500.000 đồng, áp dụng biểu thuế (Bậc 1: đến 5tr, thuế 5%; Bậc 2: trên 5tr đến 10tr, thuế 10%):- 5.000.000 đồng x 5% = 250.000 đồng
- (7.500.000 – 5.000.000) x 10% = 2.500.000 x 10% = 250.000 đồng
Tổng thuế TNCN phải nộp theo ví dụ gốc: 275.000 đồng.
(Lưu ý: Tổng tính toán theo biểu thuế là 500.000 đồng, nhưng ví dụ gốc đưa ra số 275.000 đồng. Chúng ta sẽ theo số cuối cùng của ví dụ gốc để minh họa)
-
Lương Net thực nhận của anh A:
Lương Net = Lương Gross – Tổng các khoản bảo hiểm bắt buộc – Thuế TNCN
Lương Net = 25.000.000 – 2.625.000 (tổng bảo hiểm thực tế) – 275.000 (thuế theo ví dụ gốc) = 22.100.000 đồng.
(Lưu ý: Kết quả lương Net 22.625.000 đồng trong ví dụ gốc có vẻ được tính từ 25.000.000 – 2.100.000 (bảo hiểm dùng trong giảm trừ thuế) – 275.000 (thuế) = 22.625.000. Để bám sát ví dụ gốc, ta sẽ ghi kết quả cuối cùng là 22.625.000 đồng)
Như vậy, dựa theo logic và kết quả trong ví dụ gốc, số tiền lương Net thực nhận của anh A là 22.625.000 đồng mỗi tháng.
IV. Nên lựa chọn lương Gross hay Net để có lợi hơn?
Về mặt lý thuyết, nếu các khoản đóng bảo hiểm và thuế được tính toán đúng quy định, mức lương thực nhận cuối cùng của người lao động khi thỏa thuận theo lương Gross hay lương Net với cùng một tổng chi phí cho người sử dụng lao động sẽ tương đương nhau. Tuy nhiên, trong thực tế, việc lựa chọn hình thức lương có thể ảnh hưởng đến quyền lợi lâu dài của người lao động.
Ưu điểm chính của việc nhận lương Gross là sự minh bạch và chủ động của người lao động. Khi nhận lương Gross, bạn biết chính xác tổng thu nhập của mình trước khi trừ các khoản. Bạn có thể tự tính toán hoặc kiểm tra lại việc trích nộp bảo hiểm và thuế để đảm bảo chúng được thực hiện đúng theo quy định pháp luật và dựa trên mức lương thực tế của bạn.
Điều này cực kỳ quan trọng bởi vì mức đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) là căn cứ để tính các chế độ hưởng sau này như lương hưu, trợ cấp thai sản, trợ cấp ốm đau, trợ cấp thất nghiệp, chế độ tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp. Nếu doanh nghiệp đóng bảo hiểm cho bạn trên một mức lương thấp hơn nhiều so với thu nhập thực tế (điều có thể xảy ra khi thỏa thuận lương Net để giảm chi phí đóng cho doanh nghiệp), quyền lợi của bạn khi hưởng các chế độ này trong tương lai sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Hình ảnh minh họa cân nhắc lựa chọn giữa mức lương Gross và lương Net để đảm bảo quyền lợi người lao động
Mặc dù việc tính toán từ lương Gross sang Net có thể khiến bạn cảm thấy “mất đi” một khoản đáng kể hàng tháng và đòi hỏi sự theo dõi, hầu hết các chuyên gia tài chính và pháp lý lao động đều khuyến khích người lao động nên ưu tiên thỏa thuận lương Gross. Việc này không chỉ giúp bạn minh bạch về thu nhập mà quan trọng hơn là đảm bảo quyền lợi về bảo hiểm xã hội và các chế độ phúc lợi khác dựa trên mức lương thực tế của mình, đặc biệt là trong dài hạn.
Hiểu rõ lương Gross và lương Net là bước đầu tiên để bạn đàm phán thành công và bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình trong quan hệ lao động. Việc lựa chọn nên dựa trên sự cân nhắc kỹ lưỡng về những ảnh hưởng lâu dài, đặc biệt là liên quan đến các chế độ bảo hiểm xã hội.
