Năm học mới sắp đến gần, vấn đề chương trình lớp 1 luôn là mối quan tâm hàng đầu của nhiều bậc phụ huynh. Đây là giai đoạn chuyển tiếp quan trọng, đặt nền móng vững chắc cho hành trình học vấn của trẻ. Việc nắm rõ nội dung chương trình sẽ giúp bố mẹ có sự chuẩn bị tốt nhất và đồng hành hiệu quả cùng con trong những bước đầu tiên tại trường tiểu học. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan và chi tiết về nội dung học tập mới dành cho học sinh lớp 1.
Nền tảng và Mục tiêu của Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018
Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018, được Bộ Giáo dục & Đào tạo ban hành theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT, đánh dấu một bước chuyển mình quan trọng trong hệ thống giáo dục Việt Nam. Đối với cấp tiểu học nói chung và chương trình lớp 1 nói riêng, mục tiêu cốt lõi là chuyển từ truyền thụ kiến thức sang phát triển phẩm chất và năng lực toàn diện cho học sinh.
Chương trình mới chú trọng vào việc hình thành ở trẻ những phẩm chất chủ yếu như yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm cùng với các năng lực chung như tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo. Ngoài ra, các năng lực đặc thù như năng lực ngôn ngữ, năng lực tính toán, năng lực thể chất, năng lực thẩm mỹ cũng được đặc biệt quan tâm phát triển ngay từ những năm đầu cấp.
Triết lý của chương trình là lấy người học làm trung tâm, tạo môi trường học tập tích cực, khuyến khích sự tương tác, khám phá và vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Điều này được thể hiện rõ nét qua nội dung và phương pháp giảng dạy ở từng môn học trong chương trình lớp 1.
Hình ảnh minh họa về chương trình lớp 1
- Nện Là Gì? Giải Mã Nghĩa Gốc Và Tiếng Lóng Của Từ ‘Nện’
- Rich Kid Là Gì? Khám Phá Khái Niệm Và Cuộc Sống Của Giới Trẻ ‘Ngậm Thìa Vàng’
- Nhóm máu O là nhóm máu gì và điều thú vị
- Màu Nâu Kiwi Phai Ra Màu Gì: Giải Mã Sắc Thái Biến Đổi
- Khám phá ý tưởng **vẽ tranh báo tường 20 11** độc đáo nhất
Các môn học bắt buộc quan trọng trong chương trình lớp 1
Theo quy định của Chương trình Giáo dục phổ thông tổng thể, học sinh lớp 1 sẽ học 7 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc. Các môn này được thiết kế nhằm trang bị cho trẻ những kiến thức, kỹ năng nền tảng và phát triển các phẩm chất, năng lực cần thiết cho sự phát triển toàn diện. Việc phân bổ thời lượng và nội dung được tính toán kỹ lưỡng để đảm bảo trẻ tiếp thu hiệu quả mà không bị quá tải.
Toán học: Rèn luyện tư duy logic
Môn Toán ở chương trình lớp 1 trang bị cho học sinh những kiến thức và kỹ năng toán học cơ bản, gần gũi với đời sống. Nội dung tập trung vào việc giúp trẻ nhận biết các số tự nhiên, đặc biệt trong phạm vi 100. Các em sẽ được thực hiện các phép tính cộng, trừ đơn giản không nhớ trong phạm vi này.
Ngoài ra, môn Toán còn giới thiệu những khái niệm ban đầu về hình học thông qua việc nhận dạng các hình phẳng cơ bản như hình vuông, hình tròn, hình tam giác, hình chữ nhật. Trẻ cũng được làm quen với các đại lượng đo lường đơn giản như độ dài, khối lượng, thời gian. Thông qua các hoạt động học tập, trẻ sẽ dần phát triển tư duy logic, khả năng phân tích, tổng hợp và bước đầu giải quyết các vấn đề toán học đơn giản trong cuộc sống hàng ngày.
Học sinh lớp 1 học môn Toán theo chương trình mới
Tiếng Việt: Phát triển năng lực ngôn ngữ
Môn Tiếng Việt trong chương trình lớp 1 đóng vai trò nền tảng trong việc hình thành và phát triển toàn diện 4 kỹ năng ngôn ngữ: nghe, nói, đọc, viết. Học sinh sẽ bắt đầu hành trình chinh phục tiếng mẹ đẻ bằng việc làm quen với bảng chữ cái tiếng Việt, nhận biết các âm, vần, thanh điệu. Các em sẽ học cách đánh vần, ghép vần để đọc các tiếng, từ đơn giản, tiến tới đọc được các câu ngắn, đoạn văn ngắn.
Kỹ năng viết cũng được hình thành thông qua việc tập tô, tập viết chữ cái, từ, câu đơn giản. Song song đó, trẻ được rèn luyện kỹ năng nghe hiểu lời nói, chỉ dẫn và mạnh dạn diễn đạt suy nghĩ, cảm xúc, nhu cầu cá nhân bằng lời nói. Môn Tiếng Việt không chỉ trang bị công cụ giao tiếp mà còn bồi dưỡng tình yêu với ngôn ngữ dân tộc, góp phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.
Đạo đức: Hình thành nhân cách ban đầu
Môn Đạo đức là một phần không thể thiếu trong chương trình lớp 1, giúp trẻ hình thành những chuẩn mực hành vi và phẩm chất đạo đức cơ bản phù hợp với lứa tuổi. Các bài học tập trung vào việc giáo dục lòng hiếu thảo với ông bà, cha mẹ, sự lễ phép, tôn trọng đối với thầy cô giáo và người lớn tuổi.
Trẻ cũng được học về tình yêu thương bạn bè, đức tính thật thà, chăm chỉ. Các bài học còn lồng ghép nội dung về ý thức giữ gìn vệ sinh cá nhân và môi trường xung quanh. Thông qua các câu chuyện, tình huống thực tế và hoạt động thảo luận, trẻ sẽ dần hình thành những hành vi ứng xử đúng mực, có trách nhiệm với bản thân, gia đình và cộng đồng.
Tự nhiên và Xã hội: Khám phá thế giới xung quanh
Môn Tự nhiên và Xã hội giúp học sinh lớp 1 mở rộng hiểu biết về thế giới muôn màu xung quanh một cách trực quan và sinh động. Nội dung bài học khám phá các khía cạnh gần gũi nhất với cuộc sống của trẻ, bao gồm bản thân (cơ thể, giác quan), gia đình (các thành viên, mối quan hệ), trường học (lớp học, thầy cô, bạn bè).
Các em cũng được tìm hiểu về cộng đồng nơi mình sinh sống, các sự vật, hiện tượng tự nhiên đơn giản như cây cối, con vật, thời tiết, các mùa trong năm. Môn học này không chỉ cung cấp kiến thức sơ đẳng về khoa học và xã hội mà còn giúp trẻ hình thành ý thức quan sát, khám phá, yêu thiên nhiên và có trách nhiệm bảo vệ môi trường sống.
Trẻ khám phá tự nhiên và xã hội trong chương trình lớp 1
Giáo dục thể chất: Nâng cao sức khỏe và kỹ năng vận động
Môn Giáo dục thể chất trong chương trình lớp 1 tập trung vào việc phát triển toàn diện về thể chất và tinh thần cho học sinh. Trẻ sẽ được rèn luyện các tố chất thể lực cơ bản như nhanh nhẹn, khéo léo, sức mạnh, sức bền thông qua các bài tập vận động phù hợp lứa tuổi.
Các kỹ năng vận động cơ bản như đi, chạy, nhảy, ném, bắt bóng cũng được chú trọng hình thành. Môn học không chỉ giúp trẻ nâng cao sức khỏe, phát triển thể chất một cách hài hòa mà còn góp phần rèn luyện tính kỷ luật, tinh thần hợp tác, sự tự tin và niềm vui trong các hoạt động tập thể.
Nghệ thuật (Âm nhạc, Mĩ thuật): Bồi dưỡng tâm hồn và sự sáng tạo
Môn Nghệ thuật tích hợp hai phân môn Âm nhạc và Mĩ thuật, nhằm giúp học sinh lớp 1 phát triển năng lực cảm thụ thẩm mỹ và khả năng biểu đạt cảm xúc thông qua các hình thức nghệ thuật. Ở phân môn Âm nhạc, trẻ được làm quen với âm thanh, nhịp điệu, giai điệu đơn giản, học hát các bài hát thiếu nhi quen thuộc và tham gia các trò chơi âm nhạc.
Phân môn Mĩ thuật giới thiệu các yếu tố cơ bản như đường nét, hình dạng, màu sắc. Học sinh được khuyến khích sáng tạo ra các sản phẩm mĩ thuật đơn giản bằng nhiều chất liệu và phương pháp khác nhau như vẽ, nặn, xé dán, cắt dán. Môn Nghệ thuật giúp bồi dưỡng tâm hồn trẻ thơ, nuôi dưỡng trí tưởng tượng và khả năng sáng tạo cá nhân.
Hoạt động trải nghiệm: Học mà chơi, chơi mà học
Hoạt động trải nghiệm là một điểm nhấn quan trọng trong chương trình lớp 1 mới, được tổ chức dưới nhiều hình thức đa dạng như sinh hoạt dưới cờ, sinh hoạt lớp, hoạt động theo chủ đề, hoạt động câu lạc bộ, tham quan dã ngoại hay các dự án học tập nhỏ. Mục tiêu chính của môn học này là tạo cơ hội cho học sinh được khám phá, trải nghiệm thực tế và vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học vào các tình huống có ý nghĩa.
Thông qua các hoạt động trải nghiệm, trẻ không chỉ củng cố kiến thức liên môn mà còn phát triển mạnh mẽ các kỹ năng mềm như làm việc nhóm, giao tiếp, giải quyết vấn đề, tư duy phản biện. Môn học này còn góp phần hình thành các phẩm chất và năng lực cốt lõi, tăng cường sự gắn kết giữa nhà trường, gia đình và cộng đồng trong quá trình giáo dục trẻ.
Hoạt động trải nghiệm thực tế trong chương trình lớp 1
Thời lượng học tập và phân phối chương trình
Theo quy định của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, tổng thời lượng học tập cho học sinh lớp 1 trong một năm học là 35 tuần thực học. Tổng số tiết học tối thiểu là 28 tiết mỗi tuần, mỗi tiết 35 phút. Tổng thời lượng cả năm học sẽ khoảng 980 tiết.
Sự phân bổ thời lượng cho từng môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc trong chương trình lớp 1 được thực hiện như sau:
- Môn Tiếng Việt có số tiết nhiều nhất, khoảng 350 tiết mỗi năm, tương đương 10 tiết mỗi tuần.
- Môn Toán học được phân phối khoảng 105 tiết mỗi năm, tương đương 3 tiết mỗi tuần.
- Hoạt động trải nghiệm cũng chiếm thời lượng đáng kể với khoảng 105 tiết mỗi năm, tức là 3 tiết mỗi tuần.
- Môn Giáo dục thể chất và môn Nghệ thuật (gồm Âm nhạc và Mĩ thuật) mỗi môn có khoảng 70 tiết mỗi năm, tương đương 2 tiết mỗi tuần cho mỗi môn.
- Hai môn Đạo đức và Tự nhiên và Xã hội mỗi môn có khoảng 35 tiết mỗi năm, tương đương 1 tiết mỗi tuần cho mỗi môn.
Việc phân bổ này thể hiện sự ưu tiên cho việc hình thành năng lực ngôn ngữ và tính toán cơ bản, đồng thời nhấn mạnh vai trò của hoạt động trải nghiệm trong chương trình mới.
Các môn học tự chọn trong chương trình lớp 1
Ngoài 7 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc, chương trình lớp 1 theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT còn bao gồm các môn học tự chọn. Việc lựa chọn các môn này phụ thuộc vào điều kiện của từng nhà trường và nhu cầu của học sinh, phụ huynh.
Một trong những môn tự chọn là Tiếng dân tộc thiểu số. Môn học này dành riêng cho học sinh là người dân tộc thiểu số, nhằm mục đích giúp các em gìn giữ và phát triển ngôn ngữ, chữ viết và bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Nội dung và thời lượng học sẽ do các địa phương có điều kiện cụ thể quy định, đảm bảo phù hợp với đặc điểm văn hóa và ngôn ngữ của từng dân tộc.
Môn tự chọn phổ biến thứ hai là Ngoại ngữ 1, thông thường là tiếng Anh. Mặc dù Ngoại ngữ 1 là môn học bắt buộc từ lớp 3, nhưng chương trình mới khuyến khích các trường có đủ điều kiện về giáo viên và cơ sở vật chất có thể tổ chức dạy học môn này cho học sinh lớp 1 và lớp 2 dưới hình thức tự chọn. Việc làm quen sớm với ngoại ngữ ở giai đoạn này chủ yếu tập trung vào phát triển kỹ năng nghe và nói, tạo hứng thú và nền tảng ban đầu cho việc học ngoại ngữ ở các cấp học tiếp theo.
Học sinh lớp 1 làm quen với môn Ngoại ngữ tự chọn
Học sinh có thể lựa chọn một hoặc cả hai môn tự chọn này tùy theo điều kiện của trường và định hướng của gia đình. Các môn tự chọn góp phần mở rộng kiến thức và kỹ năng cho trẻ, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người học và cộng đồng.
Đồng hành cùng con chuẩn bị vào lớp 1
Việc chuẩn bị cho con bước vào lớp 1 không chỉ là mua sắm sách vở, đồ dùng học tập. Phụ huynh đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc giúp con thích nghi với môi trường mới và tiếp thu chương trình lớp 1 hiệu quả. Hãy trò chuyện cùng con về trường lớp, thầy cô, bạn bè một cách tích cực để tạo tâm lý thoải mái, háo hức cho trẻ.
Rèn luyện cho con những thói quen tốt như tự phục vụ bản thân (mặc quần áo, đi vệ sinh), tự giác trong sinh hoạt (đi ngủ sớm, dậy đúng giờ), tập trung trong khoảng thời gian ngắn. Phụ huynh có thể cùng con làm quen với các con số, chữ cái thông qua các trò chơi, bài hát vui nhộn thay vì ép buộc học tập. Quan trọng nhất là tạo một môi trường gia đình tràn đầy yêu thương và động viên, giúp con tự tin bước vào chặng đường học tập mới. Sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình và nhà trường sẽ tạo nên sức mạnh tổng hợp, giúp trẻ phát triển tốt nhất theo chương trình lớp 1 hiện hành.
Các câu hỏi thường gặp về chương trình lớp 1
- Chương trình lớp 1 mới có khó hơn chương trình cũ không?
Chương trình lớp 1 mới không nhất thiết là khó hơn mà là khác biệt về phương pháp tiếp cận. Thay vì chỉ tập trung vào việc nhồi nhét kiến thức, chương trình mới chú trọng phát triển năng lực và phẩm chất thông qua hoạt động trải nghiệm, thực hành. Điều này đòi hỏi sự thay đổi trong cách dạy của giáo viên và cách học của học sinh, cũng như sự đồng hành từ phía gia đình. Ban đầu, có thể cả phụ huynh và học sinh sẽ cần thời gian để thích nghi với phương pháp mới. - Phụ huynh cần làm gì để hỗ trợ con học lớp 1?
Phụ huynh cần tạo môi trường học tập tích cực tại nhà, rèn cho con thói quen ngồi học, làm bài tập (dù ít). Quan trọng hơn là khơi gợi sự tò mò, yêu thích học tập ở trẻ thông qua các hoạt động vui chơi có tính giáo dục, đọc sách cùng con. Luôn lắng nghe, động viên và kịp thời trao đổi với giáo viên để nắm bắt tình hình học tập và tâm lý của con. Đừng tạo áp lực điểm số quá sớm mà hãy tập trung vào sự tiến bộ và niềm vui của con khi đến trường. - Việc học các môn tự chọn có bắt buộc không?
Như tên gọi, các môn học tự chọn không phải là bắt buộc đối với tất cả học sinh. Việc có tổ chức dạy các môn này hay không phụ thuộc vào điều kiện của từng trường (về giáo viên, cơ sở vật chất) và nhu cầu đăng ký của phụ huynh, học sinh. Nếu trường có điều kiện và phụ huynh mong muốn con được tiếp xúc sớm với ngoại ngữ hoặc tiếng dân tộc, có thể đăng ký cho con tham gia trên tinh thần tự nguyện. - Cách đánh giá học sinh lớp 1 theo chương trình mới như thế nào?
Theo chương trình lớp 1 mới, việc đánh giá học sinh chủ yếu dựa trên sự phát triển phẩm chất và năng lực, không chỉ đơn thuần là điểm số. Giáo viên sẽ kết hợp đánh giá thường xuyên qua quan sát, giao tiếp, sản phẩm học tập của học sinh trong suốt quá trình học. Cuối kỳ, học sinh được đánh giá bằng nhận xét về mức độ hoàn thành các yêu cầu học tập và sự hình thành phẩm chất, năng lực. Mục đích của đánh giá là nhằm hỗ trợ, động viên học sinh, giúp các em tiến bộ chứ không phải xếp loại hay so sánh.
Nắm vững chương trình lớp 1 là bước đệm quan trọng giúp phụ huynh đồng hành cùng con trong những năm đầu đời đi học. Hy vọng những thông tin chi tiết trên từ We Art Studio đã cung cấp cái nhìn tổng quan và sâu sắc về nội dung học tập mới này.
